نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد احمدی ¹
• فیروز مجرد ²
• رسول نجفی ³

¹ اداره کل هواشناسی استان کرمانشاه

² دانشگاه رازی

³ اداره کل هواشناسی استان

چکیده

در این پژوهش از داده‌های دمای خاک سه ایستگاه هواشناسی استان‌کرمانشاه و داده‌های 16 شاخص دور-پیوندی، با هدف بررسی ارتباط بین این دو سری داده استفاده شد. در گام نخست داده‌های دمای لایه‌های خاک در یک دورۀ 25 ساله (1996-2020) از ادارۀ کل هواشناسی استان‌کرمانشاه و داده‌های شاخص‌های دورپیوندی نیز از تارنمای NOAA و BOM دریافت گردید. در ادامه، داده‌های ماهانۀ همۀ شاخص‌ها و دمای لایه‌های ایستگاه‌ها در قالب ماتریس همبستگی دسته‌بندی و ارزیابی شدند. سپس با استفاده از روش-های آماری چند متغیره پارامتری و واکاوی همدید، ارتباط بین شاخص‌ها و دمای خاک بررسی و تفسیر گردید. یافته‌های این پژوهش نشان‌دهندۀ پژواک روند گرمایش جهانی در دمای خاک منطقه است. شاخص‌های دمای آب پهنه‌های دریایی شاخاب پارس، خزر، شرق مدیترانه دریای سرخ و شمال اقیانوس هند، بیشترین همبستگی را با دمای خاک همۀ ژرفاهای ایستگاه‌ها داشتند. از بین شاخص‌های کلاسیک، بیشترین ضریب همبستگی مثبت در همۀ لایه‌ها با شاخص AMO بدست آمد. هم‌چنین به‌کمک روش تحلیل عاملی از بین همۀ شاخص‌ها، شش مؤلفۀ اصلی بدست آمد که طبق معیار بار عاملی سه مولفۀ بارزتر به‌ترتیب، مؤلفۀ یکم، دمای آب پهنه‌های دریایی منطقه، مولفۀ دوم دمای آب شمال اقیانوس‌هند و مولفۀ سوم دمای آب شمال اقیانوس اطلس نامگذاری و آشکارسازی شد. در ادامه از روش رگرسیون گام به‌گام با تأخیر یک فصل، برای امکان‌سنجی پیش‌بینی دمای خاک ایستگاه هواشناسی کشاورزی مبنای سرارود استفاده شد. یافته‌ها نشان‌دهندۀ قابلیت پیش‌بینی‌پذیری بیشتر در فصول گرم سال است. در نهایت، سازوکار همدید مؤثر بر نوسان دمای خاک با رویکرد محیطی به گردشی تفسیر گردید.

کلیدواژه‌ها

• دمای خاک
• پیوند از دور
• کرمانشاه
• ایران

موضوعات

• تغییراقلیم