نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، دانشکده علوم و مهندسی آب، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تربت حیدریه

2 استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تربت حیدریه

چکیده

ایران از جمله کشورهای خشک دنیاست که در معرض خشکسالی‌های شدید قرار دارد. خشکسالی حاصل تأثیرات متقابل محیط طبیعی و اجتماعی است و اثرات پدیده خشکسالی نه‌تنها بر تولید محصولات کشاورزی، بلکه به‌طور همزمان بر تمامی موجودات زنده تاثیرگذار است. در این پژوهش اولویت‌بندی عوامل موثر بر خشکسالی با استفاده از تکنیک تصمیم‌گیری سلسله مراتبی فازی در شهرستان تربت‌حیدریه مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری شامل خبرگان در این زمینه و کارشناسان جهاد کشاورزی با بیش از 10 سال سابقه کاری به تعداد 15 نفر بودند. روایی پرسشنامه از طریق مصاحبه و استعلام نظرات خبرگان و پایایی آن از طریق آزمون آلفای کرونباخ تایید گردید. پس از بررسی ادبیات نظری پژوهش، تعداد 19 عامل فرعی در قالب 5 عامل اصلی موثر بر خشکسالی در شهرستان تربت‌حیدریه از نظر خبرگان شناسایی شد. اولویت عوامل اصلی موثر بر خشکسالی در این شهرستان به‌ترتیب اهمیت آن‌ها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی به‌صورت «عوامل انسانی»، «عوامل فرهنگی»، «عوامل اجتماعی»، «عوامل اقلیمی» و «عوامل جغرافیایی» می‌باشد. براساس نتایج به‌دست‌آمده مشخص شد که در میان 19 زیرشاخص مورد بررسی، زیرشاخص «بهره‌برداری بیش از حد از منابع آبی» دارای بالاترین درجه اهمیت بوده و زیرشاخص‌های «رشد جمعیت»، «عدم آگاهی در مورد کمبود آب»، «کاهش بارش»، «افزایش دما»، «افزایش سدها و چاه‌های غیرمجاز» و «کشت‌های نامناسب و پرمصرف کشاورزی» در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات