نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.
2 استادیار فیزیولوژی گیاهی گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.
3 استادیار موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشو ر، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورز ی، مراغه، ایران.
4 دانشیار گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورز ی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران.
5 استاد گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.
چکیده
به‌منظور ارزیابی اثرات مؤلفه‌های تغییر اقلیم بر کارایی فتوسنتزی و عملکرد دانه چهار رقم گندم دیم (سرداری، اوحدی، واران و ایوان)، آزمایشی در دو شرایط محیط کنترل‌شده و مزرعه در سال زراعی 1401-1400 اجرا شد. در محیط کنترل‌شده آزمایش دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی شامل دما (دمای معمولی 3±25 درجه سانتی‌گراد و دمای افزایش‌یافته 3±34 درجه سانتی‌گراد) در کرت‌های اصلی، دی‌اکسید کربن (380 تا 480 و 800 تا 900 قسمت در میلیون) در کرت‌های فرعی و تنش خشکی (50 درصد آبیاری نرمال و نرمال) در کرت‌های فرعی فرعی قرار گرفتند. در مزرعه آزمایش کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تاریخ کاشت 15، 30 مهر و 15 آبان ماه در کرت‌های اصلی و ارقام در کرت‌های فرعی اجرا شد. نتایج بخش کنترل شده نشان داد که مؤلفه‌های تغییر اقلیم در همه ارقام فلورسانس حداکثر را کاهش داده و منجر به فعال‌شدن مسیر خاموشی غیر فتوشیمیایی و انرژی پخش حرارتی از طریق چرخه زانتوفیل شد و نرخ انتقال الکترون کاهش یافت. اثر متقابل دما و دی‌اکسیدکربن بالا در همه ارقام و تیمار دمای بالا در ارقام سرداری، اوحدی و ایوان نرخ انتقال الکترون را افزایش داد. در مزرعه عملکرد دانه تحت تاثیر رقم و اثر متقابل رقم × ژتونیپ قرار نگرفت. در تاریخ کاشت اول عملکرد دانه نسبت به تاریخ کاشت دوم 23 درصد و تاریخ کاشت سوم 100 درصد بیشتر بود. نتیجه‌گیری شد ارقام گندم دیم باوجود شرایط تنش، سازگاری مناسبی به تغییرات اقلیمی با دفع انرژی درون سیستم فتوسنتزی می‌توانند داشته باشند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
)