نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهتاب حلمی ¹
• علی شهیدی ²

¹ دانشجوی دکتری، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

² دانشیار، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و عضو گروه پژوهشی خشکسالی و تغییراقلیم، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.

چکیده

خشکسالی پدیده‌‌ای است که علاوه بر کمبود منابع آب، موجب کاهش کیفیت آب‌های سطحی می‌شود. هدف انجام این پژوهش بررسی تأثیر خشکسالی بر کیفیت آب رودخانه کشف‌رود می‌باشد. به منظور انجام مطالعه، آمار بارش، دما و داده‌های کیفی شش ایستگاه هواشناسی و هیدرومتری طی دوره آماری 30 ساله (1398-1368) استفاده شد. با استفاده از نتایج شاخص SPI و SPEI محاسبه شده، سال 1371 و 1392 به‌عنوان ترسالی و خشکسالی مشترک بین تمام ایستگاه‌ها انتخاب گردید. تغییرات پارامترهای کیفی آب در کل دوره آماری و خشکسالی و ترسالی بررسی شد. نتایج نشان داد میانگین پارامترهای کیفی آب در خشکسالی تغییرات قابل ملاحظه‌ای داشته‌اند. در تمامی ایستگاه‌ها غلظت پارامترهای TDS، EC، کاتیون‌های Ca، Mg و Na و آنیون‌های SO4-، HCo3- و Cl- در خشکسالی نسبت به میانگین درازمدت افزایش یافته‌ ‌است. حداکثر آن برای پارامتر کلر و در ایستگاه اولنگ اسدی به مقدار 7/66 میلی‌گرم بر لیتر می‌باشد. در مقابل، زمانی که شاخص‌های خشکسالی افزایش داشته و ترسالی رخ داده است، مقدار کلر 32/73 درصد کاهش داشته ‌است. با توجه به افزایش دما در خشکسالی و افزایش مقدار EC، بیشترین درصد تغییرات در ایستگاه اولنگ اسدی با 70/73 درصد و کمترین آن در ایستگاه گلمکان 1/75 درصد می‌باشد. بر اساس نتایج، میانگین غلظت کاتیون‌ها و آنیون‌ها در ایستگاه اولنگ اسدی نسبت به ایستگاه گلمکان حدود 5 برابر افزایش نشان می‌دهد. در نهایت می‌توان نتیجه گرفت با کاهش میزان بارندگی، افزایش دما و شروع خشکسالی، کیفیت آب بخصوص در ایستگاه‌های پایین‌دست کاهش یافته است.

کلیدواژه‌ها

• آنیون
• رودخانه
• شاخص بارش استاندارد شده
• کاتیون